Σιμόν Ντε Μποβουάρ: Όσα είπαμε κι όσα κάναμε. Σκέψεις για τη συμπεριφορά των φύλων

Οι μητέρες «μεταχειρίζονται, χαϊδεύουν και δέχονται με διαφορετικό τρόπο τα αγόρια και με διαφορετικό τρόπο τα κορίτσια», λέει ο Αμερικανός ψυχαναλυτής Ρόμπερτ Ζ. Στάλλερ, ο οποίος μελέτησε ειδικά τον αρσενικό υπερσεξουαλισμό.

Απορρίπτει αποφασιστικά «την υποτιμητική ιδέα ότι η αρρενωπότητα και η θηλυκότητα παράγονται με βιολογικό τρόπο στα ανθρώπινα όντα, ταυτόχρονα με τη γέννησή τους». Υπενθυμίζει ότι «τα πολυάριθμα φυσικά πειράματα απέδειξαν πως τα αποτελέσματα της μάθησης, η οποία αρχίζει με τη γέννηση του ανθρώπου, είναι αυτά που καθορίζουν το μεγαλύτερο μέρος από την ταυτότητα του φύλου». Βεβαιώνει: «Δεν είναι κάποια έμφυτη δύναμη που θα κάνει το μωρό να συνειδητοποιήσει ότι είναι αρσενικού φύλου και ότι θα γίνει αγόρι. Οι γονείς είναι αυτοί που του το μαθαίνουν και το ίδιο εύκολα θα μπορούσαν να του μάθουν κάτι άλλο..

Επιλογή του ονόματος, χρώμα και στυλ των ρούχων, τρόπος που κρατιέται το παιδί, πλησίασμα και απόσταση, είδος των παιχνιδιών – όλα αυτά και πολλά άλλα πράγματα ακόμη αρχίζουν σχεδόν από τη γέννηση του ατόμου».

Ιδιαίτερα η μητέρα δε μεταχειρίζεται με τον ίδιο τρόπο τα γεννητικά όργανα του αρσενικού και του θηλυκού παιδιού της. Όλες οι μητέρες δεν παίζουν πονηρά με το πέος του γιου τους, όπως το έκαναν οι νταντάδες του Γαργαντούα και του Λουδοβίκου του 13ου: Αλλά είναι υπερήφανες για αυτό, του δίνουν μια χαϊδευτική ονομασία, κολακεύουν το παιδί τους που έχει στην κατοχή του ένα τέτοιο πράγμα. Τίποτα τέτοιο δε συμβαίνει με το κοριτσάκι, του οποίου τα γεννητικά όργανα είναι κάτι που πρέπει να παραμένει κρυφό. Εκεί βρίσκεται η εξήγηση – κι όχι σε κάποιο μυστηριώδες ένστικτο – της διαφορετικής συμπεριφοράς που μπορούμε να παρατηρήσουμε από την ηλικία ήδη των δύο χρόνων ανάμεσα στα αγόρια και τα κορίτσια.

Μια νέα γυναίκα που δουλεύει σε έναν παιδικό σταθμό, μου είπε σε ποιο βαθμό είχε εντυπωσιαστεί από το γεγονός αυτό. Τα αγοράκια όταν πηγαίνουν στις τουαλέτες επιδεικνύουν με ευχαρίστηση τα γεννητικά τους όργανα. Τα κοριτσάκια έχουν ήδη μάθει να «τα κρύβουν». Είναι συνεσταλμένα και νιώθουν ντροπή. Τα αγόρια προσπαθούν να κοιτάνε τα κορίτσια όταν αυτά πηγαίνουν να πλυθούν ή να κάνουν την ανάγκη τους: τα κορίτσια δεν κοιτάζουν τα αγόρια. Θα ξαναπώ για άλλη μια φορά ότι είναι παραλογισμός να φαντάζεται κανείς ότι η ντροπαλότητά τους μπορεί να προέρχεται από έκκριση των ορμονών: τους την δίδαξαν και τους την έμαθαν, όπως θα γίνει και στη συνέχεια με όλες τις άλλες ιδιότητες, τις λεγόμενες καθαρά γυναικείες. Προσπάθησα να δείξω στο Δεύτερο Φύλο, λεπτομερειακά, πώς γίνεται αυτή η διαπαιδαγώγηση. Τα παιχνίδια που δίνονται στα παιδιά, τους επιβάλλουν επιτακτικά τους ρόλους τους. Το κοριτσάκι δέχεται για δικό του ρόλο το ρόλο της μητέρας, το αγοράκι του πατέρα. Οι γονείς ενθαρρύνουν αυτήν τη διαφοροποίηση σε όλα τα επίπεδα, γιατί ένας από τους μεγαλύτερους φόβους είναι να έχει κανείς ένα γιο ομοφυλόφιλο ή για κόρη ένα «αποτυχημένο αγόρι».

Ξέρουμε ότι για τον Φρόιντ, η διαφορά ανάμεσα στον άντρα και τη γυναίκα εξηγείται εξολοκλήρου από την ανατομία τους, επειδή το κοριτσάκι ορέγεται το πέος των αγοριών και σε όλη του τη ζωή προσπαθεί να αναπληρώσει αυτήν την κατωτερότητα. Στο Δεύτερο Φύλο είπα ότι αρνιόμουν αυτήν την ερμηνεία. Πολλά κοριτσάκια αγνοούν την ανατομία των αγοριών. Πολλές φορές την ανακάλυψη του πέους την κάνουν με αδιαφορία ή ακόμα και με αποστροφή. Επανερχόμενη σε αυτήν τη συζήτηση στο βιβλίο της: Politics of Sex, η Κέιτ Μίλλετ αναρωτιέται, γιατί το κοριτσάκι θα έβρισκε, χωρίς να υπάρχει κανένας συγκεκριμένος λόγος, ότι ένα αντικείμενο είναι ανώτερο από κάποιο άλλο, από το γεγονός και μόνο ότι είναι μεγαλύτερο;

Σύμφωνα με το Φρόιντ, στο πέος θα έβλεπε ένα όργανο που προσφέρεται περισσότερο για τον αυνανισμό, από ό,τι η κλειτορίδα: το κορίτσι όμως δε συλλαμβάνει ποτέ το πέος στην αυνανιστική λειτουργία του. Και είναι σίγουρο πως αυτή ξέρει ότι διαθέτει μια κλειτορίδα; Ο Φρόιντ δε γνώριζε τη γυναίκα, παρά μέσα από κλινικές περιπτώσεις, οι πελάτισσές του υπέφεραν από σεξουαλικές διαταραχές και ήταν δυσαρεστημένες από την κατάστασή τους. Θέλησε να χρησιμοποιήσει το πρώτο γεγονός για να ερμηνεύσει το δεύτερο. Αλλά η κοινωνία είναι αυτή που μαθαίνει και επιβάλλει στη γυναίκα την κατωτερότητα. Εξάλλου ο ίδιος ο Φρόιντ στο τέλος της ζωής του ομολόγησε ότι δεν είχε καταλάβει τίποτα από τις γυναίκες. Η εποχή του και το περιβάλλον του τον είχαν φορτώσει με μια «φαλλοκρατική» αντίληψη που τον έκανε να θεωρεί τη γυναίκα σα μη ολοκληρωμένο άνδρα. Η ιδέα αυτή, που πολλοί ψυχαναλυτές αποδοκιμάζουν σήμερα, χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον από τους μεταφροϋδικούς: σε μια γυναίκα που δεν κρατούσε «τη θέση της», καταλογιζόταν αμέσως κάποιο «κόμπλεξ αρρενωπότητας». ..

Πηγή: Σιμόν Ντε Μπωβουάρ 'Όσα είπαμε κι όσα κάναμε'. - lesandmore.gr

Εκδόσεις Γλάρος 1982

Μετάφραση: Εβελίνα Χατζηδάκη